Zo stelde Frances Haugen zich voor toen ze bij het Amerikaanse Congres verscheen: "Ik ben een voormalig werknemer van Facebook en ben daar gaan werken, omdat ik denk dat Facebook de belofte heeft om het beste in ons naar boven te halen. Maar vandaag ben ik hier omdat ik geloof dat de producten van Facebook kinderen schade kunnen toebrengen, voor verdeeldheid kunnen zorgen, onze democratie kunnen verzwakken en nog veel meer."
Haugen deelde duizenden interne documenten van Facebook met journalisten, zodat de hele wereld kon zien dat het beleid van het bedrijf niet deugde. Om een voorbeeld te noemen wist Facebook dondersgoed dat zijn algoritmes steeds extremere berichten opdrongen aan gebruikers. Ook als daarmee verdeeldheid werd gezaaid of zelfs gevaarlijke situaties mee in de hand werden gewerkt.
Tieners die #gezonde_recepten volgden, werden bijvoorbeeld naar pro-anorexia-berichten geleid. Mensen die zochten op #extreem_afvallen, werden geleidelijk naar zelfbeschadiging geloodst. Allemaal door een blind algoritme dat mensen zo lang mogelijk probeert vast te houden, zodat ze meer advertenties zouden bekijken, waar Facebook dan weer rijker van wordt.
Frances Haugen schrijft hierover in haar onlangs verschenen boek De Facebookfacade (of in het Engels: The Power of One, Blowing the Whistle on Facebook). Haugen zag van dichtbij hoe aanbevelingsalgoritmes werken die bepalen wat wij op sociale media voorgeschoteld krijgen. Want jouw Facebook-tijdlijn ziet er heel anders uit dan de mijne. En wat jij ziet op Instagram, zie ik waarschijnlijk niet. Haugen zag daarbij ook de ontwrichtende gevolgen die deze algoritmes kunnen hebben. Hoe mensen losgezongen raken van de werkelijkheid en in complottheorieën worden gezogen. Of geleidelijk worden aangezet tot geweld.
Deze week was Haugen in Amsterdam, waar ze het Mozilla Festival opende, een kleinschalige conferentie in de Tolhuistuin rondom de impact van technologie op de samenleving. Na afloop kon ik haar tien minuten interviewen voor NU.nl. Veel te kort om de diepte in te gaan, maar ze had een strak schema en gelukkig lukte het ons om snel de diepte in te gaan. Het werden twaalf minuten.
Terwijl we naar onze plek op het terras liepen, vertelde ik haar dat ik de afgelopen dagen als een bezetene haar boek had zitten lezen. Het was me net niet gelukt om het einde te halen. "De laatste vijftig pagina's zijn mijn favoriete deel!", zei ze. "Dan heb je nog wat tegoed."
Inmiddels heb ik het boek uit en snap ik waarom ze dat zei. Doorgaans blijven dit soort boeken vaak hangen in het aantonen van misstanden, maar Haugen komt op het einde met oplossingen voor socialemediaplatforms. "Een veiligere, prettigere ervaring van sociale media is mogelijk", zegt ze. Maar haar onthullingen zijn slechts een eerste stap en er moeten er meer volgen.
Want: veel is er nog niet veranderd. Maar verandering kost tijd, schrijft Haugen. Toen er net auto's rondreden, waren ze niet voorzien van gordels en airbags. Sterker, geen automaker wilde de eerste zijn om veiligheidsmaatregelen in hun wagens te bouwen. Mensen zouden wel kunnen denken dat er iets mis was met de auto's, waardoor de maatregelen nodig waren.
Ford kwam in 1956 met de eerste gordel op de markt. Daarna duurde het 19 jaar voordat hij verplicht werd in Nederland.
Zo lang de druk niet wordt opgevoerd op socialemediabedrijven, zullen ze doorgaan om mensen zo lang mogelijk vast te houden, denkt Haugen. Ook al schaadt het de maatschappij. En dat wij blijven doomscrollen, is heus niet alleen onze schuld. Dat vertelde ze me in onderstaand fragment:
Wes Anderson is geen fan van de TikTok- en Instagram-trend waarin zijn stijl wordt gekopieerd. Hij probeert de filmpjes te ontwijken. "Als iemand me zoiets stuurt, verwijder ik het direct en zegt ik: 'Sorry, maar stuur me alsjeblieft geen dingen van mensen die me nadoen."
"Ik wil er niet naar kijken en denken: 'Is dit wat ik doe? Is dit wat ik bedoel?' Ik wil niet zien hoe anderen mij zien, want wie weet ga ik dat soort dingen vervolgens maken."
Met andere woorden: Wes Anderson wordt niet graag een karikatuur van zichzelf. Het stoort mij ook altijd een beetje als mensen zijn films afdoen als een trucje. Met pastelkleuren, een opgewekt klassiek deuntje en gecentreerde beelden ben je er nog niet. Ook dat blijkt wel uit de meeste klonen op sociale media. Laten we regisseurs met een eigen visie en stijl koesteren.
Deze week verschijnt Asteroid City, de nieuwe film van Wes Anderson. Op het moment van schrijven heb ik hem nog niet gezien, maar ik kom er volgende week op terug. Wel keek ik deze fijne video van Vox over filmprops en miniaturen (in Wes Anderson-stijl gemaakt, dat wel).
Een nieuwe single van The Smile (de band van Thom Yorke, Jonny Greenwood en Tom Skinner)! Bending Hectic duurt acht minuten, begint rustig, maar bereikt dan grote hoogten. Staat hier volle bak op repeat.
Er komt een nieuw film van Ethan Coen (een van de Coen brothers, die eerder Fargo, No Country for Old Men en The Big Lebowski maakten).
Twee hoogtepunten van Glastonbury. Arctic Monkeys speelt Body Paint, hun beste livenummer van dit moment. Hoewel Alex Turner er tegenwoordig een sport van maakt om zo irritant mogelijk achterin het ritme te hangen, is alles in de tweede helft geweldig.
Het andere hoogtepunt is Rick Astley. Ja, die van Never Gonna Give You Up. Speelt tegenwoordig ook zeer verdienstelijk nummers van The Smiths. Zoals deze, samen met de band Blossom:
De komende tijd test ik het Twitter-alternatief Bluesky. Volg me gerust!
Je las mijn weblog van 19 tot en met 25 juni. Abonneer je ook op mijn nieuwsbrief om deze blog elke zondag vanzelf in je mailbox te ontvangen!
